نجفی در موسسه تکنولوژی ماساچوست دوره کاشناسی ارشد را طی کرد ولی به جهت فعالیت‌های مربوط به پشتیبانی از حرکت انقلاب اسلامی در ایران دوره دکتری خود را ناتمام گذاشت و به ایران بازگشت.
در کارنامه محمدعلی نجفی چندین دوره وزارت در وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و آموزش عالی به چشم می‌خورد.
وی از بنیانگزاران حزب کارگزاران سازندگی است و در شورای شهر تهران و هیئت علمی (بازنشسته) دانشکده ریاضی و علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف سابقه خدمت دارد.
نجفی مرداد سال ۱۳۹۲ به عنوان گزینه دولت یازدهم برای تصدی وزارتخانه آموزش و پرورش به مجلس شورای اسلامی معرفی شد اما موفق نشد از مجلس رای اعتماد بگیرد.
وی ۲۶ مرداد سال ۱۳۹۲ از سوی حسن روحانی به عنوان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شد.
نجفی روز پنجشنبه ۱۰ بهمن ۱۳۹۲استعفا داد و این امر مورد موافقت دکتر روحانی رئیس جمهور قرارگرفت. جزئیات بیشتر در همین زمینه: روحانی استعفای نجفی را پذیرفت
رئیس جمهور در همین روز طی حکمی نجفی را به عنوان مشاور رییس جمهور و دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی کشور منصوب کرد.
سوابق تحصیلی:
- تحصیل در دبستان و دبیرستان، اخذ مدرک دیپلم ریاضی از دبیرستان مروی (۱۳۳۷-۱۳۴۹)
- تحصیل در دانشگاه صنعتی شریف، اخذ مدرک لیسانس ریاضی(۱۳۴۹-۱۳۵۳)
- تحصیل در دانشگاه M.I.Tآمریکا با استفاده از بورس تخصیصی به فارغ التحصیلان ممتاز دانشگاه، اخذ مدرک فوق لیسانس ریاضی (۱۳۵۳- ۱۳۵۵)
- تحصیل در دوره دکتری ریاضی دانشگاه M.I.Tآمریکا (۱۳۵۵- ۱۳۵۷)
( به علت شرایط انقلابی در سال ۱۳۵۷ و بازگشت فوری به کشور، دفاع نهایی از رساله دکتری میسر نشد).
افتخارات علمی:
- کسب رتبه اول امتحانات نهایی سال ششم دبستان های تهران (۱۳۴۳)
- کسب رتبه دوم امتحانات نهایی سال ششم دبیرستان های ایران (۱۳۴۹)
- کسب رتبه اول کنکور ورودی دانشگاه صنعتی شریف (۱۳۴۹)
- کسب رتبه اول مسابقات ریاضی دانشجویان سراسر کشور (۱۳۵۳)
- کسب رتبه اول در میان فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف (۱۳۵۳)
- کسب نمره A+ در تمام دروس در دانشگاه M.I.Tآمریکا
سوابق شغلی و خدمات اجرایی:
- مشاور دفتر معاونت نخست وزیر در امور انقلاب (شهید دکتر چمران)(۱۳۵۷- ۱۳۵۸)
- عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان (ـ۱۳۵۸- ۱۳۵۹)
- رییس دانشگاه صنعتی اصفهان (۱۳۵۹-۱۳۶۰)
- وزیر فرهنگ و آموزش عالی در کابینه های شهید باهنر، آیتﷲ مهدوی کنی و موسوی (۱۳۶۰- ۱۳۶۳)
- عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف (۱۳۶۳- ۱۳۶۷)
- معاون آموزشی و فرهنگی صدا و سیما (۱۳۶۵- ۱۳۶۷)
- وزیر آموزش و پرورش در کابینه های موسوی و هاشمی رفسنجانی(۱۳۶۷-۱۳۷۶)
- معاون رییس جمهور و رییس سازمان برنامه و بودجه در کابینه محمد خاتمی (۱۳۷۶- ۱۳۷۹)
- مشاور رییس جمهور و مشاور وزیر صنایع و معادن (۱۳۷۹-۱۳۸۴)
- عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف (۱۳۷۹-۱۳۸۹)
- نماینده مردم در شورای اسلامی شهر تهران (۱۳۸۶- ۱۳۹۲)
سایر فعالیت‌ها:
- عضو انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در آمریکا و کانادا - دبیر تشکیلات و فرهنگی منطقه شمال شرقی آمریکا(۱۳۵۴- ۱۳۵۷)
- عضویت در شورایعالی انقلاب فرهنگی، شورایعالی جهاد دانشگاهی، شورایعالی آموزش و پرورش، کمیته ریاضی شورای برنامه ریزی دانشگاه ها ، شورایعالی مشورتی یونسکو ، شورای فرهنگ عمومی، شورایعالی علوم و تحقیقات و فناوری و ... در سال‌های مختلف.
- عضویت در هیات امناء چندین دانشگاه، سازمان و موسسه فرهنگی و خیریه غیرانتفاعی.
نجفی نوزدهم مرداد سال هزار وسیصد و نود وشش شهردار تهران شد
- اعضای شورای شهر تهران سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان ۲۱ فروردین ۹۷ یعنی پس از گذشت هفت ماه و ۲۱ با ۱۵ رأی موافق با استعفای دوم محمدعلی نجفی شهردار تهران موافقت کردند.
